Waarom genderneutraal schrijven?
Moet dat wel, genderneutrale spelregels schrijven? Iedereen weet toch dat met de ‘hij’ die kaarten speelt en dobbelstenen gooit, niet alleen mannen worden bedoeld? Dat zal best, maar toch is het een goed idee om je schrijfwijze aan te passen.
Allereerst omdat het publiek is veranderd. Vroeger was het spelen van bord- en rollenspellen voornamelijk een hobby van mannen, maar dat is al jaren zo niet meer. Daarnaast weerspiegelt onze taal de maatschappij waarin we leven. Taal stuurt de houding, de opvattingen en het gedrag van spelers, en dit vaak onbewust. Door genderneutraal te schrijven ga je inclusiever schrijven, wat zowel direct als indirect een impact heeft op je spelers.
Zo schrijf je genderneutrale spelregels
Het is makkelijker dan je denkt. Zolang je deze technieken in het achterhoofd houdt, is genderneutraal schrijven heel gewoon.
1. Gebruik de je-vorm
Dit is meteen mijn favoriete techniek, niet alleen omdat het neutraal klinkt. Door de je-vorm te gebruiken ga je vanzelf (zie je wat ik doe?) actieve zinnen schrijven. Actieve zinnen zijn kort en duidelijk, wat in een spelhandleiding perfect op z’n plaats is.
Voorbeeld:
Er worden twee kaarten genomen door de speler die aan de beurt is.
Als hij aan de beurt is, neemt hij twee kaarten.
Als je aan de beurt bent, neem je twee kaarten.
2. Vermijd onnodige bezittelijke voornaamwoorden
Vaak gebruik je bezittelijke voornaamwoorden die je niet nodig hebt. Kijk eens kritisch naar je tekst en herschrijf waar het kan.
Voorbeeld:
Elke speler kiest zijn pion.
Elke speler kiest een pion.
Kies een pion.
3. Gebruik het meervoud
Deze tip zal je vast al hebben gehoord: gebruik het meervoud wanneer je genderneutraal schrijft. Hoewel dit een goede techniek kan zijn, is deze niet altijd toepasbaar. Soms is een spelregel maar van toepassing op één speler, voornamelijk als deze een specifieke rol heeft in het spel.
Voorbeeld:
Elke speler noteert zijn score.
Alle spelers noteren hun score.
4. Gebruik namen en rollen
Ik kwam deze aanpak voor het eerst tegen in het spelershandboek van het rollenspel Pathfinder. (Misschien waren ze niet de eersten, maar daar las ik voor het eerst over een ‘zij’.) In het boek staat bij elke klasse een zogenoemd ‘iconisch personage’. Zo is Seelah een vrouwelijke paladijn en Lem een mannelijke bard. In de uitleg wordt dan ook gesproken over ‘haar’ of ‘zijn’, niet omdat de klasse zelf een geslacht heeft, maar omdat er verwezen wordt naar dat specifieke personage.
Heb je een spel zonder rollen of personages? Geef dan namen aan je denkbeeldige spelers.
Voorbeeld:
De speler geeft een hint aan zijn teamgenoot, die op zijn beurt een woord opschrijft.
Daan geeft een hint aan zijn teamgenoot Kim, die op hun beurt een woord opschrijft.
De spion geeft een hint aan zijn koningin, die op haar beurt een woord opschrijft.
5. Gebruik ‘die’, 'diens', 'hen' en ‘hun’
Het gebruik van ‘die’, ‘diens’, ‘hen’ en ‘hun’ is vast het moeilijkst om aan te wennen. Oorspronkelijk is ‘die’ een aanwijzend voornaamwoord, waarmee je ook naar personen kunt verwijzen. Daarom is dit een goed woord als je hij of zij wilt vermijden. Als neutraal bezittelijk voornaamwoord kun je ‘diens’ gebruiken.
De afgelopen tien jaar worden ‘hen’ en ‘hun’ steeds vaker gebruikt als enkelvoudige verwijswoorden. Weet dat je ‘die’ en ‘hun’ ook kunt combineren.
Voorbeeld:
Als een speler klaar is, legt hij de kaarten opzij.
Als een speler klaar is, legt die de kaarten opzij.
Iedereen speelt mee: dat is heel normaal
Het doel van genderneutraal spelregels schrijven is niet om krampachtig correct te zijn, maar om niemand uit te sluiten. Bovendien is het gewoon eigen aan de tijd. Je zult merken dat het al snel vanzelf gaat. Kleine aanpassingen maken een groot verschil.
Let wel: probeer zo consistent mogelijk te blijven. Kies je aan het begin van je spelregels voor een bepaalde vorm? Verander dan niet halverwege naar een andere vorm. Zo leest je tekst inclusief én lekker vlot!
Samenwerken?
Ja graag! Stuur me een mailtje voor een vrijblijvend gesprek.
Je hoeft nog niets te beslissen, enkel of je koffie of thee wilt.