Blog
Het succes van horrorspellen
Waarom blijven zombies en andere monsters zo populair?
Als je me vraagt in welke bordspelwereld ik zou willen leven, moet ik even goed nadenken. Van de duistere fantasy in Gloomhaven tot de kosmische horror in Arkham Horror, deze werelden zijn allesbehalve een pretje om in te vertoeven. Behalve tijdens een spelavond blijkbaar… Hoewel in de laatste jaren de diversiteit aan thema’s enorm is toegenomen, blijven zombies, aliens en schrikwekkende soortgenoten een populair thema in bordspellen. Wat is het geheim van hun succes?
Hoewel duistere genres onderling verschillen, scheer ik ze voor één keertje over dezelfde kam. De reden waarom ze populair blijven is hetzelfde. Wanneer ik ‘Horror’ zeg, kun je dit woord dus vervangen door ‘Dystopie’ en ‘Duistere Fantasy’.
Waarom is horror zo aantrekkelijk?
Waarom zijn horrorspellen zo populair? Om mijn vraag te beantwoorden moet ik eerst weten waarom duistere genres überhaupt zo populair zijn in onze popcultuur. Griezelverhalen worden al verteld zolang de mens bestaat. Lang voordat bordspellen door het brede publiek gesmaakt werden, waren horrorfilms al een gevestigde waarde in Hollywood. Denk daarbij aan de populariteit van spookhuizen, halloweentochten en spannende escape rooms. We laten ons graag de stuipen op het lijf jagen.
Er zijn een handvol elementen die het horrorgenre aantrekkelijk maken. Voor Modern Myths heb ik een uitgebreid artikel geschreven waarom duistere thema’s zo populair zijn. Ik vat mijn conclusie hier even samen.
Reden 1: samen zijn we sterk
Het “Wij-Zij”-principe is één van de krachtigste menselijke copingmechanismen. We zijn nu eenmaal kudde-beestjes en voelen ons veilig bij elkaar. We zoeken dus voortdurend naar verbinding en identiteit. Het gevoel van saamhorigheid maakt ons gelukkig. Niets versterkt onze band meer dan het delen van heftige emoties. Een gemeenschappelijke vijand draagt daaraan bij. Kortom, een groepsgevoel voelt goed.
Maar “zij” is niet enkel de vijand van buitenaf. De meest verontrustende gedachte is dat het gevaar vlak naast je zit. Je weet wel, degene die je dacht te kunnen vertrouwen. Zogenaamde ‘mollen’ zijn een bedreiging voor onze groep. Het voelt dus bevredigend wanneer we ze vinden.
Reden 2: identificatie met de buitenstaander
Nee, als je van horror houdt maakt dat je geen psychopaat van je. Toch heeft iedereen heeft zich op één of ander moment in het leven wel een keer Frankenstein gevoeld. Je bent de buitenstaander die misbegrepen wordt door de maatschappij. En geef toe: het kan bevrijdend zijn om een antagonist te zijn die buiten de normen van de samenleving staat. Dit brengt me naadloos bij het volgende punt.
Reden 3: een deugddoende uitlaatklep
Je kent het wel: na een frustrerende dag kan de wereld ontploffen! Gelukkig mag je op de bank neerploffen en in een videospel op zombies kloppen. Want op zombies kloppen mag, op mensen daarentegen… Daar wordt ietwat op neergekeken.
Niet enkel videospellen bieden een uitlaatklep. Eender welk medium waarin je even kunt ontsnappen geeft rust. Door jezelf te verplaatsen in de problemen van anderen, kun je je eigen problemen beter relativeren. Zeg nu zelf wat het grootste probleem is: je kind dat niet wilt gaan slapen of een horde zombies aan je deur. (Er is uiteraard altijd het risico dat je zelf een zombie wordt door slaapgebrek, maar dat even terzijde…)
Reden 4: kritiek op de samenleving
Horror en andere duistere thema’s weerspiegelen de angsten van de maatschappij waarin de film, de serie of het spel wordt gemaakt. Door je voor te stellen wat er zou gebeuren als deze angsten werkelijkheid zouden worden, creëren we een kans voor onszelf om het anders te doen.
Horror in het bijzonder is een genre dat dit met een vleugje humor aanpakt. Pijnpunten zijn vaak zo uitvergroot dat het een satire wordt. Hierdoor is de kritiek niet enkel overduidelijk, het brengt de boodschap ook over op een ontvankelijke manier. Ik vergelijk het met een comedyshow: de spreker licht zijn publiek voor terwijl hij ze entertaint. Een ideale combinatie!
Reden 5: een andere kijk op de wereld en op jezelf
Horror houdt onze geest scherp. Het daagt ons uit om verder te kijken, want soms is iets niet wat het lijkt. Door het onverwachte te verwachten, blijven we open-minded en staan we open voor minder voor de hand liggende mogelijkheden.
Horror leert ons eveneens om met onze angsten om te gaan. Hoe onwaarschijnlijk het gruwelscenario ook mag zijn, onbewust stellen we ons voor hoe wij in zo’n situatie zouden reageren. En ik weet niet hoe jij bent, maar als ik net een gruwelijk monster heb overleefd, zal die spin in de badkamer vast wel lukken! (Hoewel, echt zeker ben ik nooit en ik vraag toch steeds om hulp…)
Deze spelmechanismen versterken het horrorgevoel
Wat maakt een goed horrorspel? Nu ik weet welke elementen het horrorgenre aantrekkelijk maken, ga ik op zoek naar de spelmechanismen dit gevoel versterken.
Ik ontdek ze in de meest populaire horrorspellen.
Coöperatieve, solo- en verraderspellen: het “Wij-Zij”- gevoel
Dit mechanisme is het meest voor de hand liggende van allemaal. Wil je een sterk “Wij-Zij”- gevoel aan tafel? Ga dat voor een coöperatief spel zoals Horrified, Zombicide of Arkham Horror: the card game. Die laatste kun je ook solo spelen. In solo-spellen sta je er letterlijk alleen voor. Final Girl zet dit briljant neer. Weet je wanneer Final Girl eindigt? Met de dood van het monster of met je eigen dood. No pressure!
Betrayal on House on the Hill is de vreemde eend ertussen. Het spel zet het “Wij-Zij”-gevoel halverwege het spel op zijn kop. Het spel begint coöperatief, maar van het één op het andere moment ontwaakt er een verrader.
Eén-tegen-allen-spellen en 'hidden movement': ik heb lak aan de regels
Bij verraderspellen weet je niet wie “zij” zijn. Bij één-tegen-allen-spellen is dit voor iedereen duidelijk. Wat is er nog leuker dan de helden spelen? Het spelen van het monster! Je mag een keer je eigen regels volgen.
Een meeslepend verhaal: soms zijn dingen niet wat ze lijken
Horrorspellen zijn gedrenkt in thema. Ze lenen zich daarom uitstekend voor verhalende spellen. Ze krijgen bonuspunten van me als spelers tijdens het spel onbehaaglijke, morele keuzes moeten maken! Je wilt die arme vrouw wel helpen, maar doe je dat ten koste van je eigen groep? Populaire verhalende spellen zijn Mansions of Madness, 7th continent en This War of Mine. Dead of Winter heeft dankzij hun crossroad-mechanisme ook een verhalend element.
Onzekerheid boven alles: het lot bepaalt de uitkomst
Love them or hate them… Maar je kunt niet ontkennen dat dobbelstenen een populaire manier zijn om spanning en onzekerheid aan een spel toe te voegen. Van het knokken met zombies in Zombicide, tot het ontdekken of je geïnfecteerd raakt in Dead of Winter. Het heeft wat om de dobbelsteen te werpen en met spanning af te wachten welk resultaat je krijgt.
Originaliteit zit in een donker hoekje
De zoveelste zombie-survival game en Cthulhu-waanzin hebben we ondertussen wel gehad. Is het horrorthema niet ‘dood’gespeeld?
In mijn bescheiden mening? Nee! Op één voorwaarde: het thema en de mechanismen moeten elkaar blijven versterken. Ik ben ervan overtuigd dat er meer mechanismen bestaan (of worden bedacht) om het horrorgevoel op een originele manier te versterken. Het perfecte huwelijk tussen thema en mechanismen maakt het spel niet alleen logisch. Het biedt ook een volledige onderdompeling in de wereld die de spelontwerpers hebben gecreëerd!
Dat neemt niet weg dat ik het fantastisch vind dat ook andere thema’s steeds populairder worden. Nadat ik iedereen heldhaftig heb gered van zombies, rust ik graag uit in de werelden van Everdell, Obsession en uiteraard Neverland… om nadien weer mijn duister kantje boven te halen. Balans moet er zijn.
Inspiratie nodig?
Wil je dieper duiken in de voorbeelden? Ontdek de spellen die ik in dit artikel vernoem:
Samenwerken?
Ja graag! Stuur me een mailtje voor een vrijblijvend gesprek.
Je hoeft nog niets te beslissen, enkel of je koffie of thee wilt.