Blog
Geluk in spellen: zo blijft het leuk!
“Is er geluk in het spel?”
Spannende vraag hoor. Mijn antwoord is namelijk doorslaggevend of je het spel wilt spelen of niet. Het juiste antwoord is echter voor iedereen anders. Sommigen gruwelen bij het woord geluk, terwijl anderen het spel niet aanraken als niet iedereen een kans maakt. De geluksfactor houdt dus veel spelers bezig. Hoe bepaal je een gezonde dosis geluk? Ik speel de populairste spellen met geluk en ga op zoek naar hun geheim!
Wat is geluk in spellen?
Geluk in een spel houdt in dat willekeurige uitkomsten het spel beïnvloeden. De meest voorkomende vormen van geluk in spellen zijn het rollen van dobbelstenen, of het trekken van kaarten, fiches of tegels.
Vaak daagt de geluksfactor je uit om je aan te passen aan veranderende omstandigheden. Hoe ga je om met onverwachte resultaten? Anderzijds kan een te grote geluksfactor leiden tot grote frustratie.
Wanneer is geluk in spellen leuk? Er moet een goede balans zijn tussen geluk en strategie. Over die balans kan ik nog een heel lang artikel schrijven. In dit artikel focus ik me echter op de concrete factoren die toeval leuk maken.
Sommige dobbelstenen geven stress, terwijl anderen juist stress verminderen.
(Tenzij je je ergert aan vertaalfouten…)
Het belang van de geluksfactor: waarom is geluk in het spel leuk?
Een vleugje geluk biedt verschillende voordelen.
Gelijke kansen
Allereerst hebben alle spelers gelijke kansen, ongeacht hun niveau. Ook minder ervaren spelers maken met een eenvoudige dobbelworp of de juiste kaart kans op de overwinning. Dit verklaart waarom geluk zo populair is in familiespellen. Herken je de uitspraak: “Zonder geluk, win ik niet”? Dat dus. Iedereen kan meedoen!
Variatie
Daarnaast brengt het variatie in het spel. Er is geen ultieme strategie, geen code om het spel te kraken. Geluk zorgt ervoor dat je vaak creatieve oplossingen moet bedenken. Als je niet het gewenste resultaat krijgt, moet je je strategie aanpassen. Daardoor kun je het spel blijven spelen, en een hoge herspeelbaarheid is voor veel spelers ook een belangrijke factor!
Spanning
En tot slot – mijn persoonlijke favoriet – het maakt een spel ontzettend spannend! Je weet namelijk niet wat er komt. En ja, in strategische spellen weet je ook niet zeker wat je tegenstander gaat doen, maar je kunt wel een voorspelling maken. Het gevoel van een dobbelsteen in de lucht en de spanning van het getik-tik-tik op de tafel terwijl je je afvraagt op welke kant hij nu gaat landen, is een unieke spelbeleving.
Roll & Writes
Gelijke kansen:
Iedere speler heeft een gelijke kans om de gewenste dobbelcombinatie te rollen en daarmee punten te scoren. Er is geen strategisch voordeel voor een bepaalde speler, wat betekent dat iedereen een eerlijke kans heeft om te winnen.
Variatie:
Omdat de dobbelstenen steeds anders vallen, zal geen enkel potje hetzelfde verlopen. Daarnaast bieden veel Roll & Writes ook verschillende soorten scorebladen om mee te variëren.
Spanning:
Er ontstaat spanning bij elke dobbelworp, omdat je hoopt op de juiste combinatie om punten te scoren en je scoreblad verder in te vullen. Bovendien kan de situatie in het spel snel veranderen, waardoor de spanning verhoogt.
De geluksfactoren: de MiKBRieF
Ik vond vijf terugkerende factoren die geluk leuk maken: manipulatie, keuze, bluffen, risico & beloning, en falen als spelbeleving. Voor mezelf maakte ik het ezelsbruggetje: de MiKBRieF.
Manipulatie
Het resultaat is niet het einde, maar slechts het begin. Het spel laat je toe om het resultaat te manipuleren in een gunstigere uitkomst. Je mag bijvoorbeeld een dobbelsteen met een waarde verhogen of verlagen. Of je speelt een kaart die iets verandert. Opnieuw rapen kan ook worden gezien als manipulatie, aangezien je – vaak gratis – een slechte set mag weggooien.
In Creature Comforts pakken ze dit op een leuke manier aan. Wanneer je niet de juiste dobbelstenen rolt, en je daardoor één of meerdere werkers niet kunt activeren, krijg je een fiche. Met zo’n fiche mag je de waarde van een toekomstige dobbelsteen eenmaal verhogen of verlagen. Dus hoe meer fiches je hebt, des te meer je kunt manipuleren. De pech die je eerder in het spel had, kun je nu compenseren.
Keuze
Goed, je hebt je dobbelstenen geworpen. En nu? Wat ga je er vervolgens mee doen? Een goed spel geeft je verschillende opties. Zo kun je de beste resultaten houden en de rest aan je tegenspelers geven. Of er zijn verschillende plaatsen op het speelveld waar je iets met het resultaat kunt doen. Keuze gaat vaak hand in hand met manipulatie; in een spelcontext welteverstaan.
Ik heb het kort over Clever gehad. Ik benoem het spel hier opnieuw omdat je op meerdere momenten keuzes kunt maken. Allereerst kies je of je de geworpen resultaten houdt, of dat je opnieuw rolt. Dan kies je welke dobbelstenen je zelf gebruikt, en welke je aan de andere spelers geeft. Tenslotte kies je waar je op je scoreblad het resultaat wilt invullen.
Bij het invullen van je scoreblad krijg je niet enkel punten, maar speel je ook bonussen vrij. Zo’n bonus laat je bijvoorbeeld een resultaat manipuleren, of je mag een getal naar keuze invullen. Je moet dus ook kiezen welke bonus je het meeste kan overleveren.
Bluffen
Jij kent je resultaat, maar de andere spelers niet. Door goed te bluffen zet je het spel naar je hand en kun je winnen ongeacht wat je in handen hebt. Ik beweer niet dat het resultaat niets uitmaakt, maar het is ondergeschikt aan je vaardigheid om de gekregen informatie slim te gebruiken. Een spel met geluk kan hierdoor strategisch worden, want je speelt een psychologisch spel. Poker is een van de bekendste blufspellen, maar ook veel partyspellen maken hier gebruik van.
Zo is Perudo een bijzonder goed voorbeeld. De resultaten van je dobbelbeker houd je voor je tegenspelers geheim. Vervolgens doet iedereen om de beurt een uitspraak. Stel dat ik “vijf vieren!” roep, dan beweer ik dat er minstens vijf dobbelstenen met waarde vier op tafel liggen, niet enkel onder mijn eigen beker. Het is aan de speler na mij om me te geloven en het bod te verhogen, of mijn bluf te roepen.
Risico & beloning
De Engelse term is waarschijnlijk bekender: high risk, high reward. Je hebt een hardnekkig dilemma. Ben je tevreden met het resultaat en neem je de huidige opbrengst? Of riskeer je een volgende stap waarbij je veel meer kunt verdienen, maar ook alles kunt verliezen? Als je voor de zekerheid gaat, reken je minder op geluk, maar is je beloning ook minder groot.
Kwakzalvers van Kakelenburg heeft zo’n push-your-luck-mechanisme. De fiches die je uit je buidel neemt, bepalen hoe ver je geraakt op je spelersbord. Heb je echter van een bepaalde soort fiche teveel? Dan ontploft je ketel en krijg je niet alle beloningen. Je moet dus zelf bepalen wanneer je tevreden bent met de opbrengst en stopt met fiches te nemen.
Falen als spelbeleving
Falen staat niet gelijk aan verliezen. Integendeel, het verhoogt de spelbeleving. Dit zie je vaak terugkomen in thematische spellen en rollenspellen. Wanneer alles voortdurend meezit, is er weinig aan. Ga maar na: de beste verhalen komen van je grootste blunders!
Ik haal er even Blood Bowl bij. Het heeft enkele potjes geduurd vooraleer ik begreep dat falen een onderdeel van het spel was. Elke miniatuur loopt op elk moment risico om gewond te raken. Dit geldt niet enkel voor mijn team, maar ook voor het team van mijn tegenspeler. Blood Bowl draait deels om kansberekening, maar evenzeer om het verhaal. Na een potje hebben we veel plezier om het spel te overlopen als een echte sportcommentator, inclusief alle nipte reddingen en uitgegleden fiasco’s.
De ultieme afknapper
Wanneer een spel niet minstens één van de bovenstaande factoren bevat, is de kans groot dat je er voor spek en bonen bijzit.
Jij speelt niet het spel, maar het spel speelt jou. De geluksfactor bepaalt alles: spelverloop, winst en verlies. Dat is niet leuk. Dat is alsof je de computer tegen zichzelf laten spelen terwijl je er als toeschouwer bijzit. Er zijn echt wel betere alternatieven.
De meeste spellen hebben tegenwoordig een mix van geluk en strategie. Sommigen hebben wat meer geluk, zoals Regenwormen en soortgelijke spellen. Andere spellen gebruiken geluk slechts om variatie toe te voegen, zoals Azul.
Ga de spellen in je eigen spellenkast eens na: hebben ze veel of weinig geluk? En welke factoren van de MiKBRieF gebruiken ze om het leuk te maken? En maak je geen zorgen als het even niet meezit. Je weet wat ze zeggen over ongeluk in het spel, toch?
Inspiratie nodig?
Wil je dieper duiken in de voorbeelden? Ontdek de spellen die ik in dit artikel vernoem:
Samenwerken?
Ja graag! Stuur me een mailtje voor een vrijblijvend gesprek.
Je hoeft nog niets te beslissen, enkel of je koffie of thee wilt.