Blog

Hoe schrijf je een goede beschrijving in slechts twee zinnen?

Als je een verhaal vertelt, ontkom je niet aan een goede beschrijving. Maar wat als je geen plaats hebt voor een uitgebreide beschrijving, zoals op een speelkaart of in een kortverhaal? Hoe neem je dan je lezers mee in je wereld? Ik vertel je hoe je een goede beschrijving in slechts twee zinnen schrijft met pakkende voorbeelden.

1. Speel met verwachtingen

Als je de lezer het meeste werk laat doen, scheelt je dit lange beschrijvingen. Iedereen is bijvoorbeeld wel een keer naar de dokter geweest. Je lezer heeft een bepaalde verwachting van de wachtruimte, de kledij van de dokter en hoe zo’n gesprek ongeveer gaat. Dit moet je dus niet uitgebreid beschrijven. Het benoemen van voor de hand liggende zaken kost niet alleen ruimte op papier, maar kan ook de aandacht van de lezer afleiden. Als je dingen vertelt die de lezer al weet, gaat je lezer zich snel vervelen.

Bovendien ligt de echte kracht van spelen met verwachtingen wanneer je er tegenin gaat. Door een bepaalde scène te scheppen en meteen daarna iets onverwachts te vertellen, verras je de lezers op een leuke manier. Ze vullen vervolgens zelf de rest van het verhaal in. Dat is een goede zaak, want zo past het verhaal altijd bij de lezer.

Two-Sentence Horror Stories

Zogenaamde twee-zinnen-horrorverhalen zijn een zeer mooi voorbeeld van hoe je speelt met verwachtingen. Mijn favoriet is: “The longer I wore it the more it grew on me. She had such pretty skin.” Of in het Nederlands: “Hoe langer ik het droeg, hoe meer het me beviel. Ze had zo’n prachtige huid.”

In eerste instantie zie ik een persoon voor de spiegel staan die zijn kledij beoordeelt, een zeer herkenbare scène. Vervolgens leer ik dat de kledij uit ongewoon materiaal bestaat. Door het woord ‘huid’ te gebruiken, suggereert de schrijver dat het om een mens gaat en niet om een dierenvacht. Plotseling gaat er een heel ander soort scène door mijn hoofd. Zo heeft de schrijver een verhaal verteld door mij aan het werk te zetten.

Een ander sterk voorbeeld is: “All my life, my parents have told me not to open the basement door, but I got curious and disobeyed them. What is that glowing ball in the sky and why does it hurt my eyes?” Vrij vertaald: “Mijn hele leven hebben mijn ouders me gezegd de kelderdeur niet te openen, maar ik werd nieuwsgierig en negeerde hen. Wat is die gloeiende bal in de lucht en waarom doet het mijn ogen zeer?” Het personage opende de kelderdeur niet om naar beneden te gaan, zoals ik had verwacht, maar naar boven. Ieuw, kippenvel!

2. Focus op één detail

Je hebt niet de ruimte om Tolkien-gewijs elk detail uitgebreid te beschrijven. Door slechts één detail, of maximaal twee details, te vermelden, leg je de focus van de lezer op wat belangrijk is. Ook hier denk je best na over de verwachtingen van je lezer. Wat ligt al voor de hand? Vermijd betekenisloze details, zoals de witte doktersjas van een dokter. Geef een ongewoon detail, zoals de manier waarop de dokter loopt of praat. Of misschien reageert het verplegend personeel apart op de dokter.

Een detail is betekenisvol wanneer het:

een bepaalde emotie oproept;
nieuwe informatie geeft over een personage, een voorwerp of de wereld;
de actie of plot vordert.

Kortom, geef de lezer een detail dat bijblijft. Dan kom je al een heel eind.

Mice and Mystics

In het avonturenspel Mice and Mystics neem je de rol aan van Collin en zijn vrienden. Je neemt het op tegen Vanestra, een tovenares die je familie en het koninkrijk een groot onrecht heeft aangedaan.

Collin start het spel met een zwaard. Onder de tekening staat: “This is the sword my father taught me to fight with.” Oftewel: Collin zegt dat dit het zwaard is waarmee zijn vader hem heeft leren vechten. Dit geeft een emotionele betekenis aan het zwaard. Deze beschrijving is dus waardevoller dan wanneer er zou staan: “Het zwaard heeft een lederen handvat en is versierd met een rode robijn.”

3. Kies je woorden zorgvuldig

Wanneer je plaats hebt voor slechts twee zinnen, dan telt elk woord. Kies je woorden dus erg zorgvuldig en gebruik veelzeggende synoniemen. Je weet vast al dat “hij schreeuwt” soms beter is dan “hij zegt “, maar ik adviseer je om nog specifieker te gaan. Als de persoon in kwestie aan het schreeuwen is, voel je het verschil tussen “hij brult”, “hij krijst” en “hij huilt”. Deze werkwoorden zeggen niet enkel iets over het volume van zijn stem, maar ook over de achterliggende emotie. Brullen roept woede op, krijsen associeer ik met paniek of angst en huilen hoort uiteraard bij verdriet.

Overdrijf niet met deze synoniemen. Vaak zijn enkele goedgeplaatste beschrijvende woorden beter dan een hele zin vol. Dat laatste maakt een zin namelijk omslachtig en moeilijk leesbaar. Je wilt juist een heldere en treffende beschrijving geven.

Arkham Horror: The Card Game

Het spel Arkham Horror: The Card Game beschrijft een lederen jas als volgt: “The coat was not the most fashionable choice, but it did feel warm and reassuring in its bulk.” Oftewel: “De jas was niet de meest modieuze keuze, maar voelde warm en geruststellend door zijn omvang.”

De schrijver koos de volgende vier woorden erg zorgvuldig: (niet) modieus, warm, geruststellend en omvang. Als de jas niet volgens de laatste mode is, impliceert dit dat de drager de jas ergens heeft gevonden of al lang in hun bezit heeft. Het roept een beeld van noodzaak of misschien zelfs armoede op. Deze schrijver vertelt niet waarom de jas niet modieus is. Dat kan ik naar eigen smaak invullen.

Het woord ‘warm’ is wat voor de hand liggend om een jas te omschrijven, maar hier kan het prima omdat ook het woord ‘geruststellend’ wordt gebruikt. De twee woorden versterken elkaar. Daarnaast is de jas enorm groot, waardoor het daadwerkelijk een soort van harnas is. De jas geeft troost en moed in deze kille wereld.

4. Denk vanuit het personage

Je vangt twee vliegen in één klap: je beschrijft de situatie en vertelt iets over het personage. Iemand die bang is van honden zal een blaffende hond anders beschrijven dan een hondenliefhebber. Je geeft dus veel informatie voor de prijs van weinig woorden.

Denk ook even terug aan mijn tweede tip over details. Je personage zal niet enkel de details anders beschrijven, maar bepaalt ook welke details aan bod komen. We merken namelijk op wat we belangrijk vinden. De rest is niet relevant genoeg voor ons. Een weduwe zal in het stadspark weemoedig naar de bank kijken waar ze uren met haar man zat. Een meisje van zes jaar rent daarentegen voorbij diezelfde bank omdat ze de glijbaan heeft gezien.

Zien is uiteraard een veelvoorkomend zintuig in beschrijvingen, maar vergeet de andere zintuigen niet. Wat hoort, voelt, ruikt en proeft het personage? Benoem enkel relevante ervaringen. Als je personage in een riool sukkelt, geeft de penetrante geur een beter beeld dan de smaak, tenzij ze een gulp rioolwater hebben binnengekregen uiteraard.

Harry Potter: Harry Potter and the Philosopher's Stone

J.K. Rowling gebruikt in haar Harry Potter-boeken een vertelperspectief vanuit de derde persoon. In dit type perspectief observeert en rapporteert de verteller de belangrijkste gebeurtenissen van het verhaal. Ze is echter geen alwetende verteller. Enkel wat Harry weet, voelt en denkt wordt verteld.

Wanneer Harry in Harry Potter and the Philosopher’s Stone naar de zoo gaat, lezen we: “[The lemon ice lolly] wasn’t bad either, Harry thought, licking it as they watched a gorilla scratching its head and looking remarkably like Dudley, except that it wasn’t blond.”

Harry vergelijkt de gorilla met zijn neef Dudley. Dit vertelt ons niet alleen iets over het uiterlijk van Dudley, maar ook over Harry en zijn relatie met zijn neef. Als we in het hoofd van tante Petunia zouden zitten, zouden we vast een heel andere beschrijving van haar zoonlief krijgen.

5. Ga door met de actie

De beste beschrijvingen staan niet los van het verhaal, maar helpen om het verhaal te vertellen. In mijn tweede tip vertelde ik dat een betekenisvol detail helpt om de actie of het plot te vorderen, maar wat bedoel ik hier precies mee?

Elk verhaal heeft verandering nodig. Zonder verandering is het geen verhaal, maar een verslag. Verandering vindt plaats op verschillende niveaus: het overkoepeld verhaal, de hoofdstukken en de scènes. Op elk niveau moet er een verandering zijn, zoals:

De situatie verandert.
Er ontstaat een nieuw conflict of een oud conflict wordt opgelost.
Het personage leert iets relevants.
Het personage komt dichterbij hun doel of komt een nieuw obstakel tegen.
Het doel verandert.

Dit hoeft niet altijd een grote verandering te zijn, zoals het ontdekken van een groot geheim. Sterker nog, het is beter om af te wisselen met kleine veranderingen, zoals het weer of autopech.

Candlekeep Mysteries: Shemshime's Bedtime Rhyme

Het boek Candlekeep Mysteries bundelt zeventien mysterieuze avonturen voor Dungeons & Dragons. In één van de avonturen, Shemshime’s Bedtime Rhyme, lezen we de beschrijving:

“A shrill sound tears through the Firefly Cellar, overpowering all other noise. Though it rapidly rises to an uncanny pitch, you recognize Ebner’s voice.”

Vrij vertaald naar het Nederlands: “Een schel geluid overstemt alle andere geluiden in de Vuurvliegkelder. Hoewel het snel stijgt naar een ongewone toonhoogte, herken je de stem van Ebner.”

Het doordringende geluid is niet louter aanwezig om de sfeer van de kamer te schetsen; het maakt deel uit van het verhaal. Ondanks de hoge toonhoogte, herkennen ze de stem van een ander personage. Daar stopt de beschrijving en is het aan de spelers om er wat mee te doen.

Aan de slag!

Met deze tips kom je een heel eind om kort en krachtig je verhaal te vertellen. Twijfel je nog steeds hoe je een goede beschrijving in slechts twee zinnen schrijft? Neem contact op met me. Ik kijk graag met je mee!