Blog
Waarom spelen zo belangrijk is
Hoe vaak speel jij een spel? Maandelijks? Wekelijks? Dagelijks?
Oké, dagelijks is misschien wishful thinking voor een volwassene. Kinderen spelen voortdurend, want dat is erg belangrijk voor hun ontwikkeling. Maar wist je dat spelen ook voor volwassenen erg gezond is? Dit zijn alle redenen waarom we vaker moeten spelen!
De Homo Ludens
Waarom spelen zo belangrijk is, is een vraag die al jarenlang wordt gesteld én beantwoord.
In 1938 publiceerde historicus Johan Huizinga het boek ‘Homo Ludens: Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur’. Oftewel: ‘Homo Ludens: Een poging tot bepaling van het spelelement van cultuur’.
Hij stelt dat spel niet alleen een vorm van vermaak is, maar de basis is voor de ontwikkeling van beschaving en cultuur. De term Homo Ludens (de spelende mens) wordt gebruikt om te benadrukken dat we niet alleen Homo Sapiens (de denkende mens) of Homo Faber (de werkende mens) zijn, maar ook inherent speelse wezens. Spel is noodzakelijk om menselijk gedrag en cultuur te begrijpen.
Huizinga’s werk heeft een grote invloed gehad op diverse academische disciplines, waaronder ontwikkelingspsychologie, antropologie, sociologie, filosofie, en culturele studies. Zijn concept blijft relevant omdat het ons eraan herinnert dat spel een essentieel en diepgeworteld aspect van het mens-zijn is.
Spelen om te (over)leven
Is spelen dan iets typisch menselijk? Zeker niet. De drang om te spelen is een slimme zet van Moeder Natuur. Jonge dieren spelen om hun overlevingsvaardigheden te trainen. Leeuwenwelpen, bijvoorbeeld, stoeien om zich voor te bereiden op de jacht. Mannelijke olifantkalveren sparren zodat ze later meer kans hebben op een wijfje en zich kunnen voortplanten. Dieren die veel spelen vergroten dus hun kans op overleving. Ook onze voorouders kregen een evolutionair voordeel door te spelen.
Wij hoeven niet meer te jagen, maar ook in onze moderne samenleving heeft speldeprivatie grote gevolgen. Kinderen die chronisch ziek zijn, en minder kunnen spelen, hebben een aanzienlijk groter risico op een slechte geestelijke gezondheid en sociale problemen in vergelijking met hun gezonde leeftijdsgenoten. Als je hier meer over wilt weten, kan ik je de studie Healthy play, better coping: The importance of play for the development of children in health and disease aanraden.
5 redenen waarom we meer moeten spelen
1. Spel bevordert fysieke gezondheid
Voor kinderen is spelen belangrijk voor de ontwikkeling van motorische vaardigheden. Fysieke activiteiten zoals gooien, rennen en springen helpen bij de ontwikkeling van coördinatie, balans en spierkracht. Bordspellen stimuleren dan weer de fijne motoriek, zoals een pion verplaatsen of een kruisje tekenen.
Bij volwassenen helpt spelen bij het onderhouden van fysieke gezondheid, wat indirect bijdraagt aan een gezonde levensstijl en stressvermindering. Een leuk extraatje: buitenspellen zijn ook ideaal om je portie
vitamine D van de zon te krijgen!
Voorbeelden:
Spelen in open lucht, een stok of kogel gooien, spelonderdelen balanceren en andere uitdagingen in verband met kracht of behendigheid.
2. Spel stimuleert cognitieve vaardigheden
Spelen stimuleert verschillende cognitieve vaardigheden. Door te spelen met blokken en puzzels ontwikkelen kinderen hun ruimtelijk inzicht en logische denkvaardigheden. Daarbij bedenken kinderen vaak hele werelden en scenario’s tijdens hun spel, wat hun creatieve denkvermogen en probleemoplossend vermogen bevordert.
Als volwassenen kunnen we onze cognitieve flexibiliteit en innovatievermogen verbeteren. We verkennen nieuwe ideeën en perspectieven. Door onszelf te blijven uitdagen, blijft onze geest scherp. Bovendien zijn we nooit te oud om te leren. Ik ken meerdere mensen die (rollen)spellen op hun CV schrijven om aan te tonen dat ze voortdurend hun creatief en probleemoplossend vermogen trainen. Met succes!
Voorbeelden:
De spelregels begrijpen, een strategie bedenken, grondstoffen beheren, mogelijkheden uitbreiden, efficiëntie verbeteren en geluk in je voordeel omzetten.
Door samen te spelen leren kinderen belangrijke sociale vaardigheden zoals delen, samenwerken, onderhandelen en communiceren. Vanaf 4 jaar ontstaan de eerste vriendschappen met leeftijdsgenootjes. Kleuters leren omgaan met regels en rekening te houden met anderen. Vanaf de basisschool wordt de groep steeds belangrijker, want we horen er graag bij. Hoe ouder kinderen worden, hoe beter ze zich kunnen inleven in anderen.
Door samen te spelen, ontwikkelen we een gevoel van verbondenheid en intimiteit met anderen. Speelsheid in relaties helpt om conflicten te verzachten en communicatie te verbeteren, waardoor we ons prettiger voelen in onze sociale interacties. Het is dus niet gek dat werkgevers aandacht besteden aan teambuilding-activiteiten. Ook in persoonlijke relaties is spel een manier om je affectie uit te drukken, de confrontatie op te zoeken, een gunst te vragen of seksuele toespelingen te maken.
Voorbeelden:
Samen plezier beleven aan het spel, je spelerskleur kiezen (vooral als je dezelfde kleur wilt!), grondstoffen ruilen, de spelregels volgen en omgaan met valsspelen.
4. Spel ondersteunt emotieregulatie en emotionele ontwikkeling
Spelen biedt een veilige ruimte voor het uiten en verkennen van emoties. Kinderen gebruiken spel om hun gevoelens te verwerken en te begrijpen. Ze leren omgaan met frustraties, angsten en conflicten door middel van rollenspellen, fantasie en (on)geluk.
Slechte winnaars en verliezers zijn er ook onder volwassenen. Spelen blijft dus ook voor ons een goede leerschool. Daarnaast is spelen een goede manier om stress te verminderen. Wanneer we ons verdiepen in een spel, vergeten we onze dagelijkse zorgen. Even alles lekker loslaten, dus. Ontspanning helpt ons om negatieve emoties zoals angst en woede beter te beheersen en geeft ons een gevoel van vrijheid en zelfvertrouwen.
Voorbeelden:
Plezier beleven aan het spel, even afstand nemen, omgaan met (on)geluk en leren verliezen.
5. Spel verbetert executieve functies
Executieve functies, zoals planning, organisatie en zelfregulatie, worden sterk ontwikkeld door spel. Kinderen leren om doelen te stellen, strategieën te ontwikkelen en taken te voltooien. Ze trainen ook hun responsinhibitie. Dat is het vermogen om na te denken voordat je iets doet.
Door te spelen verbeteren we onze focus, ons vermogen om complexe taken te beheren en ons timemanagement. Deze vaardigheden zijn belangrijk voor succes in zowel ons persoonlijk leven als op het werk. Daarbij zijn we tijdens een spel bezig met metacognitie. Dat is denken over je eigen denken. Is deze zet slim? Of moet ik mijn plan aanpassen?
Voorbeelden:
Het opzetten van het spel, wachten op je beurt, je volgende zet bedenken (tijdens de beurt van je tegenspeler!), het spel uitspelen en opruimen.
Deze spelmechanismen bevorderen onze vaardigheden
Elk spel draagt op zijn eigen manier bij aan onze cognitieve, emotionele, sociale en executieve vaardigheden. Toch zijn er bepaalde spellen die de focus meer op het ene of het andere legt. Zo zijn party games uitstekend om onze sociale relaties te versterken, terwijl abstracte spellen ons vooral aan het denken willen zetten. Ik geef enkele voorbeelden van spelmechanismen die specifieke vaardigheden trainen.
Opmerking:
Het beschrijven van alle spelmechanismen die cognitieve vaardigheden stimuleren is onbegonnen werk. Elk spel zet op één of andere manier onze hersenen aan het werk. Ik wil wel kwijt dat niet enkel complexe expertspellen ons aan het denken zetten. Kijk zeker eens naar Santorini, Click! The Great Wall, It’s a Wonderful World en Splendor Duel. Of zoek op Google ‘Easy to learn – Hard to master Bordspellen’. Je zult versteld staan van de eenvoudige principes die ons uitdagen!
1. Verborgen informatie, tijdsdruk en geluk in coöperatieve spellen - leren communiceren en samenwerken
Dat coöperatieve spellen bijdragen aan een betere samenwerking, ligt uiteraard voor de hand. Althans, als je het als spelontwerper goed aanpakt. In klassieke samenwerkingsspellen, zoals Pandemic, hebben alle spelers dezelfde informatie. Dit kan ervoor zorgen dat één speler het voortouw neemt. Een zogenaamde ‘Alpha speler’ is echter niet bedoeld als compliment. Wanneer iemand het spel domineert is er juist weinig sprake van een goede samenwerking.
Moderne coöperatieve spellen lossen dit op door elke speler een stukje van de puzzel te geven. Op deze manier is elke individuele bijdrage van belang om het spel te winnen. Ook tijdsdruk en geluk zorgen ervoor dat er geen optimale strategie is die de meest ervaren speler uitzet. Erik Twice (spelcriticus en -recensent) benadrukt echter dat deze spelmechanismen niet uitsluitend mogen bestaan om een Alpha speler tegen te gaan, maar volledig geïntegeerd moeten zijn in het ontwerp. Hij is van mening dat een dominante speler voornamelijk een sociaal probleem is, hoewel een ondoordacht spelontwerp het probleem zal versterken.
2. Ruilen, onderhandelen en 'I cut, you choose' - conflictresolutie
Catan, Awkward Guests, Sundae Split, The Great Split
Niet enkel coöperatieve spellen leren ons samenwerken. Juist in competitieve spellen leren we hoe we moeten omgaan met tegenstrijdige belangen. Sterker nog, ik heb jou nodig om mijn eigen doel te halen! Als dat geen mooie parallel is naar het echte leven, dan weet ik het niet meer.
De termen ‘ruilen’ en ‘onderhandelen’ hebben weinig uitleg nodig. Door slim goederen of informatie uit te wisselen probeer je vooruit te komen in het spel.
De term ‘I cut, you choose’ is iets minder bekend. Dit is een methode om eerlijk te delen. Stel, je wilt een taart delen met mij. Ik snijd de taart en jij kiest welk stuk je wilt. Het andere stuk is voor mij. Als snijder kan ik niet klagen over oneerlijkheid, want dan had ik de taart beter moeten snijden. Als kiezer kun jij evenmin bezwaar hebben, want bij twee verschillende stukken, heb jij het grootste stuk. In spellen verdeel je uiteraard geen taart, maar grondstoffen, tegels of kaarten.
3. Doe-opdrachten met nauwkeurigheid en snelheid - behendigheid, concentratie en reactievermogen
Behendigheidsspellen zoals Beaver Creek, Klask, Leeuwentoren en Crokinole verbeteren niet alleen de fysieke vaardigheden van spelers, maar ook hun vermogen om onder druk te presteren. Fijne motoriek, hand-oogcoördinatie, snelle besluitvorming en concentratie spelen hierbij een belangrijke rol.
Spelers worden uitgedaagd om strategisch te denken terwijl ze tegelijkertijd hun nauwkeurigheid behouden. Bij Klask, bijvoorbeeld, moeten spelers een metalen bal in het doel van hun tegenspeler schieten zonder deze per ongeluk in hun eigen doel te schieten. Leeuwentoren combineert vaardigheden zoals gooien en mikken met een tikje strategie, omdat spelers moeten beslissen welke doelen ze willen raken om het maximale aantal punten te scoren.
4. Variabele spelersrollen - taalvaardigheid, creativiteit en probleemoplossend denken
Spelers worden uitgedaagd om hun verbeeldingskracht te gebruiken en creatieve oplossingen te bedenken voor complexe situaties. Door verschillende rollen en scenario’s te verkennen, verbeteren ze hun vermogen om verhalen te vertellen en concepten helder te communiceren. Spellen zoals Dungeons & Dragons stimuleren volgens Rick Vechel ook de lees- en schrijfvaardigheid. Hij raadt zijn spelers altijd aan om goede notities te nemen, zodat ze het verhaal begrijpelijk kunnen (her)vertellen. Of waarom zou je niet een stap verdergaan en je eigen avontuur schrijven?
In Mysterium moeten spelers via cryptische tekeningen achterhalen wie de moord heeft gepleegd en hoe. Dit stimuleert abstract denken en non-verbale communicatievaardigheden. In T.I.M.E. Stories kruipen spelers in verschillende rollen om puzzels op te lossen in uiteenlopende scenario’s, wat hun probleemoplossend vermogen en creativiteit stimuleert.
5. Een sterk staaltje (sociale) deductie - logisch redeneren en emotionele intelligentie
Deductiespellen ontwikkelen zowel logisch redeneren als emotionele intelligentie. Spelers moeten patronen herkennen, verbanden leggen tussen verschillende aanwijzingen en zorgvuldig afleiden wat de waarheid is. Dit verfijnt hun analytische vaardigheden en helpt hen om gestructureerd en kritisch te denken.
In Chronicles of Crime, bijvoorbeeld, lossen spelers samen een misdaad op door aanwijzingen te verzamelen, getuigen te ondervragen en verbanden te leggen tussen bewijsstukken. In Secret Hitler moeten spelers achterhalen wie er liegt en wie ze kunnen vertrouwen. Deze spellen verbeteren niet alleen de logische denkvaardigheden van spelers, maar ook hun vermogen om sociale signalen te lezen, wat hun emotionele intelligentie verbetert.
Meer weten?
Lees de artikelen waarop ik de informatie op deze pagina heb gebaseerd.
-
- Dit is waarom we spelen serieuzer moeten nemen – Sadie Dingfelder
- Educatie en D&D – Rick Vechel
- Healthy play, better coping: The importance of play for the development of children in health and disease – Diverse auteurs
- Homo Ludens: Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur – Johan Huizinga
- Ontwikkeling – Nederlands Jeugdinstituut
- The “Alpha player” in coops is a symptom, not the disease – Erik Twice
- Volwassenen moeten meer spelen – Janneke Gieles
- Wat zijn executieve vaardigheden eigenlijk? – Marion Siemonsma, Kenniscentrum Spel
Samenwerken?
Ja graag! Stuur me een mailtje voor een vrijblijvend gesprek.
Je hoeft nog niets te beslissen, enkel of je koffie of thee wilt.
3. Spel versterkt sociale vaardigheden